5. Programma Duurzaamheid, Water en Groen

We stimuleren inwoners en ondernemers om duurzaam te ontwikkelen (bouwen en verbouwen). In 2019 is de website voor de bewustwording voor duurzaamheid en klimaatadaptatie gerealiseerd. De website is in het voorjaar van 2020 geopend.

We hebben in 2019 een aanzet gemaakt voor het beleid "Duurzaam Ontwikkelen" voor professionals. Dit beleid gaat in op bouwen en verbouwen, gebiedsontwikkeling, openbare ruimte met de thema's hitte, droogte, klimaatadaptatie, biodiversiteit, energie en circulair bouwen. 

Op het gebied van de Circulaire Economie zijn in 2019 mooie stappen gezet. Binnen de organisatie op het gebied van beleid, maar ook concreet in projecten en buiten de organisatie in de samenwerking met andere overheden en ondernemers in de regio.  

Circulair Beleid

In juni 2019 is de Roadmap Circulair Inkopen en Opdrachtgeverschap gelanceerd tijdens de Act of the Region. Dit als vervolg van de Intentieverklaring circulair inkopen en opdrachtgeverschap waar de MRA  met elkaar heeft afgesproken om in 2022 minimaal 10% en in 2025 al 50% circulair in te kopen. Daarna wil de MRA zo snel mogelijk doorgroeien naar 100% circulair inkopen en opdrachtgeverschap, bij voorkeur in 2030. Gooise Meren heeft een belangrijke rol gespeeld in de totstandkoming van deze Roadmap. In oktober is de Roadmap door het college vastgesteld en is tegelijkertijd het ambitieniveau 'gevorderd'  vastgesteld. Om te toetsen of Gooise Meren op de goede weg zit, is de nulmeting over 2018 op de quick & dirty manier uitgevoerd.  In de nulmeting heeft de gemeente zelfs de score 'Zilver' behaald (tussen de 20 en 49% circulair ingekocht). Daarmee heeft de gemeente nu al het doel van 2022, 10% circulair inkopen en opdrachtgeverschap, gehaald. In oktober is ook de Duurzaamheidstop van de MRA geweest. Vijf afspraken zijn daar gemaakt om de Circulaire economie verder aan te jagen.  

De laatste maanden van 2019 heeft Gooise Meren  verder gewerkt aan het delen van haar kennis over de meetmethodiek Circulair Inkopen in presentaties in gemeenten van de MRA, maar ook een landelijke presentatie op het  MVI congres. De volgende stap is om het communicatieplan Circulair Inkopen en Opdrachtgeverschap verder uit te werken en uit te voeren. Zodat ondernemers in de regio en inwoners betrokken worden bij de ontwikkelingen en steeds meer uitgaven van de gemeente circulair worden ingekocht.

Projecten

Een tweetal projecten is regionaal circulair ingekocht en opdrachten voor gegeven. Dit zijn de Bio-composiet paaltjes en de printers/multifunctionals. Van deze projecten hebben we geleerd dat circulair inkopen veel kenmerken vertoond van innovatief inkopen. Delen van lessons learned is heel belangrijk om de impact van circulair inkopen elke keer te verhogen. 

Interne projecten waarbij gestuurd is op circulaire contracten, is de raamovereenkomst voor Asfalt en die voor Elementenverharding. Van Kessel en Reimert voeren deze onderhoudswerkzaamheden vanaf 2019 voor ons uit met een aanbieding waarbij ze het hoogst scoorden op het gebied van duurzaamheid en circulariteit. Meer recent zijn circulaire contracten afgesloten voor Schilderwerk , Onderhoud groen bij Tomin, Dakwerk, Geluidssanering woningen (beperkt),  Ombouwen sportveld Naarden etc.  De impact van deze contracten kunnen we nog niet meten. Dit is iets waar landelijk op ontwikkeld wordt de komende jaren. 

In 2019 hebben we dankzij de nieuwe tool van het RIVM wel berekend hoeveel CO2 we bespaard hebben met ons hardware-beleid, namelijk tussen de 232.000 kg en 294.000 kg. De tool gaf ook inzicht in hoeveel grondstoffengebruik we vermeden hebben, tussen de 189 en 203kg SB.

Een aantal inkooptrajecten van 2019 lopen nog en proberen we zo circulair mogelijk in te kopen. Een mooi voorbeeld van een boven-regionaal inkooptraject is de inkoop van verkeersborden. Voor dit traject en die voor bedrijfskleding is subsidie bij het Rijk aangevraagd. In 2019 is deze subsidie toegekend. 

Samen met de Werkgroep Fairtrade Gooise Meren stimuleren we inwoners en organisaties van Gooise Meren tot het maken van een bewuste keus voor fairtrade producten. Door het maken van een bewuste keus voor fairtrade wordt bijgedragen aan een betere wereld. De werkgroep stimuleert het onderwijs om educatieve projecten op te zetten over bewustwording rondom eerlijke handel, onderneemt publieksacties die aandacht vragen voor fairtrade en fairtrade producten en vraagt lokale ondernemers om fairtrade producten in het assortiment op te nemen. In 2020 willen we de titel van Fairtrade gemeente opnieuw aanvragen.

• Wij zijn bezig met de ontwikkeling van Buitenruimte in Beeld, een verdere uitwerking van de Visie Buitenruimte. Hierbij worden de belangrijke groenstructuren in beeld gebracht. Middels een enquête is bij bewoners gevraagd om locaties aan te geven waar kansen liggen om de biodiversiteit te vergroten.
• Alle plantensoorten zijn belangrijk voor de biodiversiteit. Daarom bestrijden we alleen wat direct de gezondheid schaadt (zoals de Eikenprocessierups en de Reuzenberenklauw) of andere soorten verdringt (zoals de Japanse duizendknoop). We nemen extra maatregelen om de overlast van deze soorten zoveel te beperken. In 2019 hebben wij als pilot mezenkasten opgehangen en bloemenmengsels ingezaaid om de natuurlijke vijand van de Eikenprocessierups te stimuleren. Ook zijn bollenmengsels aangebracht die helpen bij het stimuleren van de natuurlijke vijand van de Eikenprocessierups. Aan het eind van het bestrijdingsseizoen hebben wij onze inzet geëvalueerd. De aandachtspunten uit deze evaluatie verwerken wij in 2020 in een plan van aanpak.
• In het centrum van Bussum is een vogelonderzoek uitgevoerd gericht op de kwetsbare huismus. Het doel van dit onderzoek was het achterhalen van verbeterpunten voor het leefgebied van de huismus.
• In samenwerking met provincie Noord-Holland zijn 2 faunapassages in de Rijksweg te Naarden gerealiseerd ter vergroting van het leefgebied van ringslang, heikikker en andere amfibieën en kleine zoogdieren.

• In 2019 hebben wij o.a. met Samen Sneller Duurzaam meerdere acties uitgevoerd in het kader van Operatie Steenbreek, onder het motto "tegel eruit, plant erin".
• Er is een start gemaakt met de ontwikkeling van Buitenruimte in Beeld.
• Wij hebben boomveiligheidscontroles uitgevoerd.
• Boomfeestdag hebben wij samen met de kinderen van de PC Hooftschool in Muiden gevierd.
• Aan de Constantijn Huygenslaan in Muiden hebben wij samen met bewoners een vaste plantenborder gerealiseerd die door de bewoners wordt onderhouden.
• Er zijn nieuwe folders gerealiseerd over de adoptie van boomspiegels. Dit heeft meerdere nieuwe adopties door bewoners opgeleverd.

Met onze partners werken wij aan behoud en beheer van waardevolle natuurgebieden. Hierin hebben Goois Natuurreservaat, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten een grote rol. Veel natuurgebieden rondom Gooise Meren zijn in bezit en beheer van deze organisaties.

Het contact met het Goois Natuurreservaat is verstrekt zodat het beheer nog meer op elkaar wordt afgestemd met name daar waar de terreinen aan elkaar grenzen. Een voorbeeld hiervan is de realisatie van de Lyme-route op de Westerheide.  Ook bij het bestrijden van invasieve soorten zoeken we de afstemming en delen wij kennis.

Afgelopen jaar heeft gemeente Gooise Meren het dierenwelzijnsbeleid vastgesteld. Het doel van het beleid is het bijdragen aan het behouden en, waar nodig, verbeteren van het welzijn van zowel gehouden als vrijlevende dieren binnen de gemeentegrenzen, dit wordt uitgebreid beschreven in hoofdstuk 7.

Gooise Meren heeft al haar milieutaken ondergebracht bij de Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek (OFGV). De OFGV bestaat sinds 1 januari 2013. Op grond van een wettelijke verplichting (Wet VTH) zijn gemeenten verplicht om een groot aantal milieutaken bij een uitvoeringsdienst onder te brengen, in dit geval de OFGV. Dit zijn de zogenaamde basistaken. Daarnaast staat het gemeenten vrij om ook andere taken bij deze dienst onder te brengen. Dit zijn de zogenaamde plustaken. Zoals gezegd heeft Gooise Meren zowel basistaken als plustaken op milieugebied bij de OFGV ondergebracht. Het takenpakket beslaat een groot aantal taken op milieugebied: (milieu)vergunningverlening, controles op de naleving van milieuwetgeving, handhaving, klachten en meldingen op milieugebied, beoordeling van asbestrapportages en toezicht op slopen met asbest, advisering bij diverse milieuaspecten bij ruimtelijke plannen en bouwaanvragen, etc. 

Energiebesparingsproject Gooimeer Noord en Zuid

Naast de reguliere milieutaken hebben we in 2019 extra ingezet op het realiseren van energiebesparing, zoals vereist in het  Activiteitenbesluit Wet milieubeheer.  Samen met de OFGV is de pilot energiebesparing Gooimeer Noord en Zuid opgezet, waarvoor in 219 de voorbereidingen zijn gestart. Met dit unieke project zetten we in plaats van handhaving in op het adviseren van onze bedrijven om te voldoen aan de energiebesparingsnormen.  Er zijn bedrijven geselecteerd op basis van (energie)verbruik. In november 2019 is een informatiebijeenkomst geweest voor de ondernemers op Gooimeer Noord en Zuid. In 2020 worden de bedrijven door de omgevingsdienst bezocht, zodat ze geadviseerd kunnen worden over energiebesparende maatregelen.

Gooise Meren heeft zich samen met de regiogemeenten en de GAD als doel gesteld om de gescheiden inzameling van afval te verbeteren en de hoeveelheid restafval terug te dringen in het regionaal uitvoeringsplan huishoudelijk afval (Van Afval Naar Grondstof, VANG-programma) 2015-2020. Zo willen gemeenten en GAD bijdragen aan het hergebruik van grondstoffen en aan de ontwikkeling van circulaire economie. Dit plan is nu geëvalueerd waarbij is gekeken naar de resultaten van de afvalscheiding, de financiële investeringen, de doelstellingen en klanttevredenheid. De resultaten zijn gebundeld in de rapportage Tussenstand Regionaal uitvoeringsplan huishoudelijk afval 2015-2020.

De kern van de aanpak uit het VANG-plan is het verbeteren van de service door drempelverlagende maatregelen die het aanbieden van grondstoffen makkelijker maken. De drempel voor het aanleveren van restafval is daarentegen verhoogd. Om dit te bewerkstelligen is in de gehele regio het uitzetten van de extra minicontainer voor PMD en het vervangen van de huidige restafval minicontainer afgelopen jaar zo goed als afgerond. Daarbij is per 1 januari 2019 de aanpassing van de inzamelfrequentie in de gehele regio doorgevoerd. Naast de uitrol nieuwe inzamelstructuur van het VANG-plan zijn er diverse middelen ingezet om inwoners te informeren en te begeleiden en hiermee bewustwording te creëren en inwoners te activeren om afval (beter) te scheiden.

Uit de tussenrapportage blijkt dat het gescheiden aanleveren van huishoudelijk afval binnen Regio Gooi en Vechtstreek is gestegen van 55% (2015) naar 68% (2019). Het restafval is sterk gedaald: van 234 kilo per inwoner per jaar naar 164 kilo. Er is meer groente, fruit, tuinafval (GFT), plastic, metalen-en drink (ver)pakkingen aan huis ingezameld. Ook is er meer grof huishoudelijk afval gebracht naar de vier scheidingsstations in de regio. De dienstverlening van de GAD wordt beoordeeld met een 7,6. In november 2019 is de tussenrapportage aangeboden aan de colleges van Burgemeesters en Wethouders en aan de gemeenteraden. De implementatie van het Uitvoeringsplan loopt nog door tot 2022. In 2020 en in de jaren daarna zal via de GAD-meter en de programmabegroting jaarlijks (en indien nodig tussentijds) het resultaat van VANG worden gemonitord

Vanuit waterbeheer zijn waterbouwkundige objecten, stranden, oevers en jachthavens onderhouden. Voor de ontwatering van zowel het stedelijk en landelijk gebied zijn watergangen geschoond en gebaggerd. In 2019 is daarmee uitvoering gegeven aan de baggerplanning van het gemeentelijk baggerplan. 

Coöperatie Gastvrije Randmeren heeft bijgedragen aan het vergroten van het waterrecreatief potentieel in onze gemeente. Naast het inzetten op de versterking van de recreatieve mogelijkheden, onder andere door gebiedspromotie, zijn ook de recreatie-belemmerende factoren aangepakt. Een belangrijke factor hierin is de aanwezigheid van fonteinkruid waarvan de recreatiesector in het IJmeer- en Randmerengebied ernstige hinder ondervindt. In 2019 is daarom geïnvesteerd om deze gebieden extra te maaien.  In 2019 is er een gebied van 575 ha gemaaid, waarvan 230 ha twee keer is gemaaid. In 2019 is door de Coöperatie Gastvrije Randmeren een samenwerkingsovereenkomst ondertekend waarin met diverse betrokken partijen afspraken zijn gemaakt voor het structureel oplossen (beheersen) van de waterproblematiek in het zuidelijk deel van het IJsselmeergebied. 

Binnen de Coöperatie Gastvrije Randmeren heeft de gemeente een bestuurlijke rol vervuld. Mede vanwege de geografische ligging van de gemeente op de grens van Randmerengebied en IJmeer heeft de gemeente bestuurlijk in samenwerking met de Coöperatie Gastvrije Randmeren en de provincie Noord-Holland een scharnierfunctie vervuld om ook een effectieve aanpak van maai-werkzaamheden in het IJmeer-/Markermeergebied van de grond te krijgen.

Ook in het IJmeer en Markermeer hebben er in 2019 maai-werkzaamheden plaatsgevonden. Belanghebbende gemeenten grenzend aan het IJmeer en Markermeer hebben de Stichting Maaien Planten IJmeer-Markermeer opdracht gegeven een gebied van ongeveer 400 ha te maaien. Voor een structurele uitvoering van het waterplantbeheer in het IJmeer en Markermeer is er met de provincie Noord-Holland een aanzet gemaakt tot een gemeentelijk samenwerkingsverband voor de komende jaren.