Deze paragraaf heeft als doel: het inzicht geven in het beleid van de gemeente met betrekking tot risico`s, het totaal aan financiële risico`s afzetten tegen de beschikbare middelen en inzicht en beoordeling van de financiële positie aan de hand van kengetallen.
In de Nota Risicomanagement is vastgelegd dat bij de begroting en jaarstukken een zo actueel mogelijke beeld wordt gepresenteerd over de risico's. Het betreft een momentopname waarbij wordt gerapporteerd over wat er is gebeurd en wat we nog verwachten. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de incidentele en structurele risico`s en weerstandscapaciteit en bij de top 10 van financiële risico`s zijn ook de beheersmaatregelen benoemd. Door onderscheid te maken in de incidentele en structurele weerstandscapaciteit en risico`s kunnen beide ook in relatie tot elkaar worden geanalyseerd. Zo kan er een ratio worden gegeven voor het totaal aan weerstandsvermogen alsook voor alleen het incidentele en structurele deel. Hierbij geldt dat er voor het structurele deel uitgegaan wordt van het totaal over 1 jaar aan beschikbare en benodigde (structurele) weerstandscapaciteit.
Risicomanagement
Ambitie risicomanagement Gooise Meren:
Er is open en transparante communicatie over risico’s via dialoog. De onderkende risico’s worden gewogen en beheerst en de organisatie kent een goede balans tussen risico’s nemen en beheersen (risicobereidheid). Door iedereen bewust te maken van de meerwaarde en het werken met risico`s te integreren in de processen, zal het meer en meer vanzelfsprekend worden.
Door inzicht in de (financiële) risico’s is de organisatie in staat om bewust besluiten te nemen. Om inzicht in de risico’s te verkrijgen, worden er risico-inventarisaties uitgevoerd. De inventarisatie wordt gedurende het jaar bijgewerkt. Hieronder wordt verslag gedaan van de resultaten van de meest recente risico-inventarisatie om een zo actueel mogelijk beeld te geven. Op basis van de geïnventariseerde risico’s is de benodigde weerstandscapaciteit berekend. Dit wordt afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit om het weerstandsvermogen van Gooise Meren te berekenen.
Risicoprofiel
Om de risico's van Gooise Meren in kaart te brengen, is een risicoprofiel opgesteld. Dit risicoprofiel is tot stand gekomen met behulp de applicatie NARIS® (NAR Risicomanagement Informatie Systeem), waarmee risico's systematisch in kaart zijn gebracht en beoordeeld. In totaal zijn 114 grote financiële risico's in beeld gebracht. De geïnventariseerde risico’s zijn in klassen ingedeeld en geplaatst in een risicokaart. De risicokaart geeft inzicht in de spreiding van de risico’s naar kans en gevolg/impact. De nummers in de risicokaart corresponderen met de aantallen risico’s, die zich in het desbetreffende vak van de risicokaart bevinden. Een risico dat in het groene gebied zit, vormt geen direct gevaar voor de continuïteit van de organisatie. Een risico dat een score heeft in het oranje gebied, vraagt om aandacht. Een risico met een risicoscore in het rode gebied vereist directe aandacht om te voorkomen dat de continuïteit van de organisatie wordt bedreigd. Preventieve of reducerende maatregelen kunnen de kans of het gevolg terugbrengen naar een niveau dat een meer acceptabele waarde heeft.
Top 10 financiële risico`s
In onderstaande tabel zijn tien risico’s gepresenteerd, die de hoogste bijdrage hebben aan de benodigde weerstandscapaciteit. In deze tabel leest u een korte omschrijving van het risico, een beschrijving van het verwachte financiële gevolg, de beheersmaatregelen en het percentage dat aangeeft hoeveel procent dit risico bijdraagt aan het verwachte totale financiële gevolg (€ 11.134.940 zie ‘Benodigde weerstandscapaciteit’). Dit zijn dus de tien risico`s die de grootste verwachte financiële impact hebben. In de laatste kolom is aangegeven of het risico ten opzichte van de laatste gepresenteerde stand (Begroting 2023) nieuw (N) of ongewijzigd (O) is in de top 10. De stand van de laatste risico-inventarisatie wordt gebruikt om een zo actueel mogelijk beeld te geven.
| Nr. | Risico | Financieel gevolg | Beheersmaatregel | Invloed | N=Nieuw in top 10, O=Ongewijzigd |
| 1 | Krijgsman: Door de KNSF is een arbitragezaak aangespannen over een aantal onderdelen van de Vaststellingsovereenkomst (VOK), die de gemeente en de KNSF/ Krijgsman in 2014 hebben gesloten. De arbitragezaak is nog lopende. De gemeenteraad zal over de stand van zaken vertrouwelijk worden geïnformeerd. | Incidenteel: Hogere uitgaven en mogelijke budgetoverschrijding. | Zorgvuldige juridisch begeleiding en dossieropbouw. | 16,3% | O |
| 2 | Warmtenet Muiderberg: Door het (nog) niet kunnen binnenhalen van subsidies van het rijk loopt het project vertraging op en is de businesscase van het Warmtebedrijf nog niet sluitend. Hierdoor kunnen ook sommige koppelkansen met onderhoudsprojecten niet worden benut. | Incidenteel: Hogere uitgaven en niet kunnen terugvorderen lening. | Nieuwe scenario`s uitwerken met het Warmtebedrijf en zoeken naar nieuwe financieringsmogelijkheden. | 10,16% | O |
| 3 | Jeugd: De verwachting is een toename van de uitgaven voor individuele jeugdhulp, vanwege een stijging van de vraag. Deze stijging kent verschillende oorzaken: - een toename van het aantal jeugdigen dat jeugdhulp ontvangt in lijn met de trend van de afgelopen jaren; - een toename van de kosten per jeugdige door inzet van zwaardere en dus duurdere vormen van jeugdhulp (o.a. Verblijf); - uitstroom uit jeugdhulp die achterblijft bij de instroom, doordat jeugdigen steeds langer jeugdhulp ontvangen. De verwachting is ook dat de coronapandemie meer problematiek bij jeugdigen en in gezinnen heeft veroorzaakt. Dat is, los van bovenstaande oorzaken, een extra impuls voor de vraag naar jeugdhulp. |
Structureel: Hogere uitgaven en mogelijke budgetoverschrijding. | Monitoren effecten en aanpassen prognoses. Maatregelen volgen uit de regionale ‘Verkenning naar een financieel gezond sociaal domein’. | 5,73% | O |
| 4 | ICT Ransomware en phishing: De ICT systemen en- of data wordt ontoegankelijk. Systemen zullen niet beschikbaar zijn en gegevens zullen niet meer te openen zijn. De dienstverlening naar interne medewerkers en burgers zal hier hinder van ondervinden | Incidenteel: Hogere uitgaven voor het terugzetten van data en/of opnieuw opzetten van systemen, inhuur expertise. | Inzetten op bewustwording medewerkers informatiebeveiliging. Tweestaps- verificatie, back-ups, etc. | 3,62% | O |
| 5 | Wmo: Sinds de invoering van het abonnementstarief (vaste lage eigen bijdrage ongeacht duur en omvang hulp- en ondersteuning) ontvangen gemeenten minder eigen bijdragen. Daarnaast heeft het abonnementstarief een aanzuigende werking bij vooral de huishoudelijke hulp. Verder is er toename van Wmo-kosten door: -een autonome groei a.g.v. vergrijzing -een hogere instroom a.g.v. ambulantisering en kortdurende opnames in ziekenhuizen waardoor inwoners eerder naar huis gaan en een beroep doen op de Wmo - hogere instroom jongvolwassen (20 tot 40 jaar) door geen perspectief op werk. |
Structureel: Hogere uitgaven en mogelijke budgetoverschrijding. Het kabinet stelt geen middelen beschikbaar om dit financieel te compenseren, wel is over een periode van 3 jaar een monitor ingesteld. | Monitoren effecten en aanpassen prognoses. Aankaarten problematiek en noodzaak hogere vergoedingen bij het Rijk. Aanpassen budgetten. |
3,24% | O |
| 6 | Arbeidsmarkt: door krapte op de arbeidsmarkt zijn vacatures moeilijk te vervullen en nemen de kosten van werving toe. Inhuur is nodig voor vacatures die niet ingevuld kunnen worden. | Incidenteel: extra inhuur, niet alle taken uitvoeren | Sturen op arbeidscommunicatie (Corporate Recruiter aangenomen) om toch de juiste mensen te vinden. | 2,65% | N |
| 7 | Dagbesteding vervoer: Onderzoek vervoer dagbesteding zorgaanbieder King Arthur Groep en zorgaanbieder Onvergetelijk Leven (regionale pilot is verlengd). Doel: 1. zorgen dat dagbesteding beschikbaar blijft voor ouderen in Gooi en Vechtstreek; 2. beter inzicht krijgen in de on)mogelijkheden van bundeling van het dagbestedingsvervoer met het Wmo-vervoer en het leerlingenvervoer. Contracten worden opengebroken. |
Structureel: Hoger uitgaven bij nieuwe contracten |
Pilot goed evalueren en punten meenemen bij nieuwe contracten |
2,62% | O |
| 8 | Vestingwallen: Budget voor de vestingwallen is taakstellend en de markt heeft te maken met hoge inflatie. Als de scope voor het herstel van de vestingwallen en de herinrichting van het Vestingplein wijzigt kan de gemeente niet voldoen aan de subsidieverplichtingen van de provincie Noord Holland. |
De visie zoals vastgesteld in 2018 zal niet in zijn geheel uitgevoerd kunnen worden. |
De provincie is betrokken bij het proces van het opstellen van het Nota van Uitgangspunten. In het Nota van Uitgangspunten zijn diverse varianten opgenomen voor het herstel van de oostelijke vestingwallen en het vestingplein. De raad wordt gevraagd om een keuze te maken. | 2,62% | N |
| 9 | Juridische procedures en behandelen WOB/WOO-verzoeken |
Structureel: Hogere uitgaven en mogelijke budgetoverschrijding. Extra beslag op ambtelijke organisatie en rechtzaakkosten |
Zorgvuldige juridisch begeleiding en dossieropbouw. | 2,34% | O |
| 10 | Bouwkosten: Aanbesteding van het werk valt hoger uit dan geraamd of er zijn geen bouwers te vinden. | Structureel: Hogere uitgaven en mogelijke budget en krediet overschrijdingen. Uitstel van projecten. | Meerdere aanbieders benaderen. Aanpassen budgetten en kredieten. | 2,11% | O |
Toelichting grootste wijzigingen top 10
Voorgedaan risico :
Sociaal domein Jeugd en Wmo: Ook in 2022 is het noodzakelijk geweest om de budgetten voor Wmo en Jeugd bij te stellen. Dit is voornamelijk het gevolg van de stijging van de vraag naar jeugdzorg waarbij zwaardere en daarmee ook duurdere vorm van zorg nodig is. De hogere lasten voor WMO zijn het gevolg van de nog steeds stijgende vraag naar WMO middelen zoals huishoudelijk hulp.
Nieuw in de top 10:
Arbeidsmarkt: door toegenomen krapte op de arbeidsmarkt zijn vacatures moeilijker te vervullen en moet waarschijnlijk meer worden ingehuurd.
Vestingwallen: de hoge inflatie maakt dat het budget wellicht niet toereikend is. De kans bestaat dat de visie uit 2018 niet geheel kan worden uitgevoerd of dat de scope moet worden aangepast.
Uit de top 10:
pandemie COVID: De pandemie heeft weinig directe impact meer op de gemeentelijke financiën.
project Crailo: het risico van het niet behalen van een positief resultaat van de grondexploitatie is buiten de top 10 terecht gekomen door de nieuwe risico's die hierboven zijn vermeld.
