Jaarrekening 2022

De jaarrekening bestaat uit de programmarekening (inclusief toelichting) en de balans. De onderdelen zijn opgebouwd op basis van de geldende voorschriften. Hierna wordt een korte toelichting gegeven op de verschillende onderdelen.

4.1 Balans
In de jaarrekening presenteren we de balans per 31 december 2022. De balans bestaat uit de bezittingen, vorderingen, liquide middelen (activa) en eigen vermogen en de schulden (passiva).

4.2 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling
In de waarderingsgrondslagen staat per onderdeel van de balans aangegeven via welke methode deze is opgenomen en gewaardeerd in de balans. Bij de vaste activa staat een overzicht waarin per soort investering de afschrijvingstermijn wordt vermeld.

4.3 Toelichting op de balans
Bij de toelichting op de balans worden per onderdeel een of meer gedetailleerdere overzichten gepresenteerd, zoals de voorschriften dat vereisen. De toelichting is verdeeld in de vaste en vlottende activa en de vaste en vlottende passiva. Verder is er een verloopoverzicht toegevoegd.

4.4 Overzicht van baten en lasten
Het overzicht van baten en lasten toont de betreffende lasten en baten per programma. In het programmaverslag worden ze dan ook per programma gepresenteerd. In het overzicht van baten en lasten staan de totalen per programma in één overzicht. Dit overzicht geeft de gerealiseerde cijfers 2021 weer, de cijfers uit de programmabegroting 2022 en de werkelijke cijfers 2022. De gegevens per programma zijn exclusief eventuele mutaties in de reserves. Die mutaties staan apart vermeld waardoor het resultaat voor en na inzet van reserves gepresenteerd kan worden.

4.5 Toelichting op overzicht van baten en lasten
In de toelichting gaan we in op de incidentele baten en lasten, onvoorziene uitgaven en begrotingsrechtmatigheid. Tot slot hebben we een verplicht onderdeel opgenomen over topinkomens.

4.6 SiSa verantwoording
Tot de bijlagen behoort ook de SiSa verantwoordingsinformatie 2022 op grond van artikel 3 van de Regeling informatieverstrekking SiSa.

4.7 Gebeurtenissen na balansdatum
Eventuele gebeurtenissen die zich na afsluiting van het boekjaar op 31 december 2022 hebben voorgedaan worden hier toegelicht.

4.8. Controleverklaring
Het oordeel van de accountant over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2022 is hier opgenomen.

Algemene grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening
De jaarrekening 2022 is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften zoals opgenomen in het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en de Financiële verordening
gemeente Gooise Meren.
De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. De activa en passiva worden opgenomen tegen nominale waarden. Is dat anders dan staat dat bij het desbetreffende balansonderdeel.

Grondslagen voor resultaatbepaling
Voor de jaarrekening hanteren wij overeenkomstig de voorschriften het baten- en lastenstelsel, waarbij uitgaven en ontvangsten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden alleen meegenomen als zij op de balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden vóór het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen als zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn. Investeringslasten komen niet ten laste van het jaar waarin de rekeningen zijn betaald, maar worden gespreid over de jaren waarin de investering wordt gebruikt.

Dividendopbrengsten van deelnemingen gelden als baat op het moment waarop het dividend betaalbaar wordt gesteld.

Balans
Vaste Activa

Materiële vaste activa

In de balans worden, zoals artikel 35 BBV aangeeft, onder de materiële vaste activa afzonderlijk opgenomen:
• investeringen met een economisch nut
• investeringen met een economisch nut, waarvoor om de kosten te drukken een heffing kan plaatsvinden
• investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut

Bij de materiële vaste activa staat vermeld welke in erfpacht zijn uitgegeven.

Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de boekwaarde. Dat is de verkrijgingsprijs met aftrek van eventuele investeringsbijdragen en de cumulatieve afschrijvingen. De geschatte levensduur vormt de basis voor de afschrijvingen. In geval van verwachte duurzame waardeverminderingen wordt dit in mindering gebracht op de boekwaarde.

Gronden en terreinen vallen niet onder afschrijvingen.

In erfpacht uitgegeven gronden
De in erfpacht uitgegeven percelen zijn gewaardeerd tegen de eerste uitgifteprijs (in dit geval de waarde die bij eerste uitgifte als basis voor de canonberekening gold).

Afschrijven
De afschrijving van de geactiveerde kosten voor een bepaald actief begint in het jaar dat volgt op het jaar waarin het actief in gebruik werd genomen. De gemeente Gooise Meren past bij afschrijvingen de lineaire methode toe.

Afschrijftermijnen
De afschrijvingsbedragen van gerealiseerde investeringen zijn gebaseerd op de afschrijftermijnen zoals vermeld staan in de in 2018 vastgestelde nota Activabeleid. De verwachte levensduur speelt daarbij uiteraard een rol.  Voor investeringen vanuit voormalige fusie gemeenten Naarden, Bussum en Muiden hanteren wij de afschrijvingstermijnen als destijds bepaald.

Financiële vaste activa
Op grond van artikel 36 BBV vallen onder financiële activa:
• de kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen, gemeenschappelijke regelingen en overige verbonden partijen
• verstrekte langlopende leningen aan deelnemingen, woningbouwcorporaties en overige verbonden partijen
• overige langlopende leningen
• overige uitzettingen (verstrekkingen) met een looptijd langer dan een jaar
• bijdragen aan activa die eigendom van derden zijn

Kapitaalverstrekkingen aan gemeenschappelijke regelingen en leningen uitstaande geldleningen zijn opgenomen tegen nominale waarde.

Participaties in het aandelenkapitaal van NV’s en BV’s (kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen in de zin van het BBV) zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs van de aandelen. Mocht de waarde van de aandelen onverhoopt structureel tot onder de verkrijgingsprijs dalen, dan vindt afwaardering plaats.

Is afwaardering van financiële activa noodzakelijk dan staat het verschil in één keer als een last in de rekening van lasten en baten.
 
Vlottende activa

Voorraden
Bouwgronden die nog niet in de exploitatie zijn opgenomen staan gewaardeerd of tegen de verkrijgingsprijs of tegen een lagere marktwaarde.

De overige grond- en hulpstoffen (magazijnvoorraden) worden gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs.

Bouwgronden in exploitatie die als onderhanden werken zijn opgenomen, worden gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs dan wel tegen de lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die daar rechtstreeks aan kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouw- en woonrijp maken). Ook een redelijk te achten aandeel in de rentekosten en de administratie- en beheerskosten vallen onder de vervaardigingsprijs. Winsten uit de grondexploitatie worden slechts genomen als de realisatie daarvan als voldoende betrouwbaar wordt gezien. Als daar geen sprake van is, worden de verkoopopbrengsten volledig afgetrokken van de vervaardigingskosten.

Gereed gekomen producten worden gewaardeerd tegen de kostprijs of als de marktwaarde lager uitvalt dan de kostprijs tegen de marktwaarde. Dat laatste doet zich vooral voor bij incourante voorraden.

Vorderingen en overlopende activa
Vorderingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Mocht de vordering niet inbaar blijken dan is een voorziening in mindering gebracht. Deze voorziening wordt op basis van de geschatte kans de vordering alsnog te innen statistisch vastgesteld.

Liquide middelen en overlopende posten
Deze activa staan tegen de nominale waarde vermeld. 

Vaste passiva
Ook de vaste passiva zijn opgenomen voor nominale waarde, tenzij dit bij het desbetreffende balanshoofd anders staat vermeld.

Eigen vermogen
Onder het eigen vermogen vallen ook de algemene reserve, de bestemmingsreserves en het saldo van de rekening van baten en lasten.

Reserves
In het BBV staan reserves omschreven als vermogensbestanddelen die als eigen vermogen mogen worden beschouwd en die vanuit bedrijfseconomisch oogpunt vrij te besteden zijn. De gemeenteraad beslist over de noodzakelijke omvang van de reserves. Daarom worden de reserves ook wel onderverdeeld in algemene en bestemmingsreserves. Zodra de raad aan een reserve een bepaalde bestemming heeft gegeven, is er sprake van een bestemmingsreserve. Om die reden kennen bestemmingsreserves op het eind van het verslagjaar geen negatieve stand. Krijgt een reserve geen bestemming dan wordt het een algemene reserve.

Voorzieningen
Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de verplichting in kwestie of als dat zich voordoet het voorspelbare verlies. Hierop bestaan twee uitzonderingen, namelijk de voorzieningen voor wachtgelden en pensioenen. Deze wordt bijgehouden op contante waarde. De egalisatievoorzieningen voor onderhoud zijn gebaseerd op een meerjarenraming van het groot onderhoud aan (een deel van) de gemeentelijke kapitaalgoederen. Daarbij houden we rekening met de kwaliteitseisen die daarvoor zijn geformuleerd. In de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen - opgenomen in het jaarverslag - wordt het beleid daarover uiteengezet.
De voorziening grondexploitaties wordt conform artikel 63, lid 7, BBV gewaardeerd tegen de contante waarde.

Vaste schulden met een rente-typische looptijd van één jaar of langer
Vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Gedane aflossingen zijn daarvan afgetrokken. De vaste schulden hebben een rente-typische looptijd van één jaar of langer.
 
Vlottende passiva
De vlottende passiva staan tegen de nominale waarde vermeld.

Overlopende passiva
Ook de nog te betalen bedragen, nog te besteden specifieke uitkeringen en de overige vooruit ontvangen bedragen zijn opgenomen voor de nominale waarden.

Borg- en garantstellingen
Als de gemeente leningen waarborgt, is het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten - buiten de balanstelling - per einde boekjaar opgenomen.

Materiele Vaste Activa

Het schatkistbankieren houdt in dat de centrale overheden hun liquide middelen, als die een gemeente gerelateerde norm overstijgen, onder moeten brengen bij het ministerie van Financiën. Dit gebeurt in de vorm van een rekening-courant, zoals bij een bank. De genoemde norm is ingesteld op 2% van het begrotingstotaal en was voor 2022 € 2.872.000. De gemeente zou dus gemiddeld per kwartaal niet meer dan € 2.872.000 positief mogen staan op alle bankrekeningen samen. Onderstaand overzicht laat zien dat wij in 2022  geen drempelbedrag hebben overschreden.

De vooruit ontvangen bedragen van het Rijk en overige Nederlandse overheidsinstanties betreffen subsidies om de kosten voor meer andere investeringsprojecten te dekken. In onderstaand overzicht staat per subsidie het verloop ervan in 2022. Deze bedragen moeten nog ontvangen worden. De kosten voor het project zijn hiervoor al gemaakt.

Overzicht van de in de balans opgenomen voorschotbedragen (x € 1.000) die we nog van Europese en Nederlandse overheidsinstanties moeten ontvangen.

Reserves en voorzieningen

Een groot deel van het vermogen van de gemeente bestaat uit reserves en voorzieningen. Het verschil zit hier in: reserves maken deel uit van het eigen vermogen dat in principe vrij besteedbaar is; voorzieningen daarentegen behoren tot het vreemd vermogen dat met het oog op reële risico's of egalisatie van onvermijdelijke kosten is gevormd. Bijvoorbeeld groot onderhoud of verplichtingen.

Reserves

Samen met het saldo van rekening van baten en lasten vormen de reserves het eigen vermogen van de gemeente. Het totaal van het eigen vermogen bedroeg eind 2022 afgerond € 54 miljoen en is als volgt onderverdeeld:

Overzicht van de in de balans opgenomen voorschotbedragen (x € 1.000) die we van Europese en Nederlandse overheidsinstanties hebben ontvangen.

Op 1 januari 2022 bedroeg het saldo aan directe borgstellingen met externe partijen € 9.500.227. Deze partijen hebben bij het afsluiten van de geldlening een verzoek ingediend bij de gemeente voor een garantstelling en hebben deze ook verkregen. De gemeente staat garant voor 100 procent of een lager percentage van die geldleningen. Het bedrag waarvoor de gemeente eind 2022 nog garant staat is € 6.210.473. De afname van € 3.289.754 heeft te maken met de jaarlijkse aflossingen en in het bijzonder met de overname van de lening van Spant! waar de gemeente eerder garant voor stond. In 2022 heeft de gemeente geen betalingen hoeven doen voor de rente en aflossing waarvoor zij garant staat. 

In deze opgaaf zijn de grootste contracten geselecteerd met een looptijd langer dan 31-12-2023 en met een contractwaarde vanaf € 100k.

Voor het fysiek domein (groen, onderhoud gebouwen, wegen et cetera) zijn contracten afgesloten voor een bedrag van € 3.015k. Voor bedrijfsvoering (ICT en huisvesting) is dit € 240k. 

Eigen bijdrage op basis van de Wmo
Een inwoner die een Wmo voorziening op indicatie ontvangt, moet op basis van de Wmo daaraan zelf een financiële bijdrage betalen. Dit geldt ook als deze hulp en ondersteuning is geregeld via het persoonsgebonden budget (Pgb). De wetgever heeft bepaald dat het CAK de berekening, oplegging en incasso van deze eigen bijdrage uitvoert. De informatie die de gemeente van het CAK ontvangt - om privacy redenen beperkt - is ontoereikend om per aanvrager de juistheid van de eigen bijdrage te kunnen vaststellen.

Arbitragezaak 
Door de KNSF is een arbitragezaak aangespannen tegen de gemeente over de naleving van afspraken uit de vaststellingsovereenkomst tussen partijen. Er zijn inmiddels tussenvonnissen uitgesproken door de arbitragecommissie die voor een aantal dossiers tot uitspraken hebben geleid. Deze tussenvonnissen zijn voorlopig en hebben geen materiële impact op de jaarrekening 2022. Aangezien de onderwerpen en de arbitrage onder de vertrouwelijkheid van de vaststellingsovereenkomst vallen worden er geen mededelingen over gedaan. Het eindvonnis wordt medio 2023 verwacht. Over de mogelijk financiële impact verbonden aan de arbitrage, wordt de gemeenteraad periodiek onder geheimhouding geïnformeerd. De kans en daarmee het risico op een financiële impact voor de jaarrekening 2022 is, gezien het feit dat de arbitrage nog loopt, niet betrouwbaar te schatten. Op deze plek verwijzen wij daarom voor meer informatie naar de Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

In de financiële rekening vindt u de baten en lasten van de programma's 1 tot en met 8 en de algemene baten en lasten. In de tabel ziet u als saldo het resultaat voor en na bestemming van de reserves.

Onderstaand worden per programma of per onderdeel de verschillen tussen de actuele begroting en de werkelijke realisatie toegelicht. Voor een uitgebreide toelichting op de verschillen wordt verwezen naar het programmaverslag. Programma's of onderdelen waar de verschillen kleiner zijn dan € 70.000 zijn niet in de verschilverklaring opgenomen.

Programma 1     Inwoners en Bestuur 
Bij programma 1 laat het gerealiseerde saldo een voordeel zien ten opzichte van het geraamde saldo. Deze afwijking wordt voornamelijk veroorzaakt door hogere baten als gevolg van de incidentele vrijval van de voorziening Wachtgeld en Pensioenen (€ 1.754k). Daarnaast is sprake van een voordeel op de invoeringskosten van de WOO (€ 95k en de kosten voor de verkiezingen in 2022 (€ 91k). Bij documenten Burgerzaken (reisdocumenten, rijbewijzen etc.) is per saldo sprake van een voordeel van € 97k (€ 168k hogere baten en € 70k hogere lasten). 
In het saldo zitten ook hogere lasten voor doorbelastingen ambtelijk apparaat (€ 567k ).

Programma 2     Veiligheid
Bij programma 2 laat het gerealiseerde saldo een klein voordeel zien ten opzichte van het geraamde saldo. Dit wordt veroorzaakt door diverse kleine onderschrijdingen.

Programma 3     Openbare Ruimte, Verkeer en Parkeren
Bij programma 3 laat het gerealiseerde saldo een voordeel zien ten opzichte van het geraamde saldo. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt lagere lasten voor leefbaarheid (€ 202k), omdat in 2022 een pas op de plaats is gemaakt met de uitvoering van de wijkplannen. Het wegonderhoud laat per saldo een voordeel zien van € 110k. Dit wordt veroorzaakt door een combinatie van tegenvallers in de uitvoering van het asfaltonderhoud en niet uitgevoerd (niet urgent) klein onderhoud. Diverse kleine verschillen bij wegen en de overige assets binnen het product Wegen (openbare verlichting, gladheidsbestrijding, straatreiniging, kunstwerken, en straatmeubilair inclusief openbare kunstobjecten) tellen op tot een voordeel van € 115k. De definitieve provinciale subsidie voor het project ‘Vergroten fietsvoorziening Bussum-Zuid’ leidt tot een voordeel van € 71k. Daarnaast is sprake van lagere opbrengsten voor degeneratievergoedingen (€ 207k) en hogere lasten (€ 192k) in verband met nog te verwachten aanslagen Waterschapsbelasting over 2021 en 2022.

Programma 4    Ruimtelijke Ontwikkeling, Wonen, Economie en Toerisme
Bij programma 4 laat het gerealiseerde saldo een voordeel zien ten opzichte van het geraamde saldo. Dit wordt onder andere veroorzaakt door lagere lasten voor de Omgevingswet. Dit betreft deels een overschot op het reguliere budget (€ 132k) en deels een in de Septembercirculaire ontvangen bijdrage aan de transitiekosten in het kader van de invoering Omgevingswet (€ 415k) die niet is besteed in 2022. In het saldo zitten verder hogere baten voor grondverkopen (€ 587k), lagere lasten voor Structuurvisie Bussum-Zuid (€ 153k) en per saldo hogere baten voor BOR-gronden en Naarderheem (€ 147k). Daarnaast is sprake van € 93k lagere lasten voor activiteiten die gedekt worden uit reserves (pré-projectfase, sloop Emmaschool en Natuurboulevard 2.0), maar dit voordeel in de exploitatie wordt opgeheven door een gelijk nadeel in de reservemutaties. Op basis van de actualisatie van de grondexploitatie Bredius is de netto contante waarde minder negatief geworden. Hierdoor valt een deel van de getroffen verliesvoorziening vrij (€ 96k). De Krijgsman begint zichtbaar vorm te krijgen. De lasten voor 2022 zijn hoger dan geraamd, maar worden nog gedekt door de legesopbrengsten (per saldo € 708k voordeel). De lasten voor omgevingsvergunningen zijn € 263k lager dan geraamd, terwijl de baten € 82k hoger uit zijn gevallen.
In het saldo zitten verder € 67k lagere lasten voor economische promotie en per saldo € 56k hogere lasten voor diverse gemeentelijke gebouwen.

Programma 5     Duurzaamheid, Water en Groen
Bij programma 5 laat het gerealiseerde saldo een nadeel zien ten opzichte van het geraamde saldo. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het vormen van de risicovoorziening met betrekking tot de lening aan het Warmtebedrijf (€ 1.132k). Daarnaast is sprake van een incidentele vrijval van een gereserveerde subsidie voor oude jaren voor de exploitant van de kinderboerderijen en hertenkampen (€ 126k). Een gebrek aan capaciteit heeft geleid tot € 135k lagere lasten voor het onderdeel Duurzaamheid. Voor wat betreft begraafrechten en grafonderhoud is er sprake van € 83k hoger dan geraamde baten. Daarnaast is sprake van een voordeel door lagere doorbelastingen ambtelijk apparaat (€ 47k). Bij riolering is er sprake van hogere lasten in verband met een inhaalslag op rioolinspecties (€ 115k) en een extra storting in de Voorziening Egalisatie Rioolheffing (€ 134k). In het saldo zitten verder nog hogere lasten voor groen (€ 88k). 

Programma 6    Werk en Inkomen
Bij programma 6 laat het gerealiseerde saldo een voordeel zien ten opzichte van het geraamde saldo. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de rijksvergoeding voor de opvang van Oekraïners € 874k hoger is dan de lasten die we voor de opvang hebben gemaakt in 2022. De lasten voor de BUIG (incl. loonkostensubsidie) zijn uiteindelijk € 39k hoger dan geraamd, de lasten voor re-integratie (excl. loonkostensubsidie) zijn uiteindelijk € 134k  lager dan geraamd en de opbrengsten uit terugvordering en verhaal zijn € 50k hoger dan geraamd. Daarnaast is van de gemeente Hilversum eind 2022 een bedrag van € 272k  terugontvangen in het kader van de uitvoeringslasten voor de TOZO. De lasten voor inburgering zijn € 275k lager dan geraamd en wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de Rijkscompensatie voor hogere instroom inburgering en maatschappelijke begeleiding asielmigranten niet volledig is besteed. Een lagere doorbelastingen van de kosten voor ambtelijk apparaat levert een voordeel op van € 170k. Tot slot is sprake van € 120k lagere lasten voor activiteiten die gedekt worden uit reserves (PIAM-gelden en Werken aan Werk), maar dit voordeel in de exploitatie wordt opgeheven door een gelijk nadeel in de reservemutaties. 

Programma 7    Zorg en Welzijn, Onderwijs en Jeugd
Bij programma 7 laat het gerealiseerde saldo een nadeel zien ten opzichte van het geraamde saldo. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de lasten voor jeugd € 570k hoger zijn dan geraamd. Ook bij de openeinderegelingen Wmo is sprake van (€ 236k) hogere lasten. Daartegenover laten de budgetten voor onderhuisvesting per saldo een voordeel zien van € 225k. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de uitstel van de sloop van de Tweemaster en lagere beheer- en exploitatielasten. In het saldo zitten ook lagere lasten voor onderwijsbeleid en kinderopvang (€ 105k) en een lagere doorbelasting van kosten van het ambtelijk apparaat (€ 123k). Tot slot is sprake van € 343k lagere lasten voor activiteiten die gedekt worden uit reserves (kapitaallasten Godelindeschool, tijdelijke huisvesting onderwijs, Innovatiebudget, Wijkcoaches en actieplan ‘Iedereen doet mee’), maar dit voordeel in de exploitatie wordt opgeheven door een gelijk nadeel in de reservemutaties. 

Programma 8    Sport, Cultuur en Recreatie
Bij programma 8 laat het gerealiseerde saldo een voordeel zien ten opzichte van het geraamde saldo. De lasten voor het beheer en onderhoud van monumenten en musea vallen € 99k lager uit dan geraamd. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat het veilig maken van de vlaglocaties en de asbestsanering van het Comeniusmuseum niet in 2022 zijn uitgevoerd.  Door leveringsproblemen met betrekking tot materialen heeft de voortgang bij het onderhoud aan speelvoorzieningen vertraging opgelopen. Dit leidt tot € 93k lagere lasten. Daarnaast is er sprake van lagere lasten voor culturele vorming (€ 98k) en kunst (€ 78k) en € 119k hogere lasten voor sport.
 
Algemene dekkingsmiddelen
Algemene uitkering
Er zijn extra middelen ontvangen (decembercirculaire) die niet meer verwerkt konden worden in de begroting. Het gaat hier met name om extra middelen voor de Energietoeslag (€ 1,3 mln.). Afrekeningen van voorgaande jaren hebben ook geleid tot iets hogere ontvangsten. Per saldo resulteert dit in een voordelig resultaat van € 1.667k. 

Belastingen
Er is sprake van meeropbrengsten voor OZB woningen (€ 108k) en OZB niet-woningen (€ 226k). Door de grillige ontwikkelingen in de woningmarkt blijft het lastig om de stijging van de totale WOZ-waarde zo nauwkeurig mogelijk in te schatten op het moment van de  uiteindelijke tariefberekening. De uiteindelijke waardeontwikkeling is iets hoger uitgevallen dan geraamd waardoor de inkomsten hoger zijn dan begroot. De meeropbrengsten bij de OZB niet-woningen worden verklaard doordat in 2022 aanslagen over voorgaande jaren zijn opgelegd. Daarnaast is er sprake van hogere lasten ter hoogte van (€ 40k). Dit is voornamelijk het gevolg van meer (in aantal en in hoogte) uitbetaalde proceskostenvergoeding als gevolg van WOZ bezwaren door no-cure-no-pay bureaus.

Overige baten en lasten
De niet uitgegeven gelden i.v.m. corona resulteren in een voordeel € 342k en het totaal aan eerder besloten voortgangsrapportages bedraagt per saldo € 922k voordelig. Daarnaast is sprake van € 111k hogere lasten in verband met correcties op de btw-labeling over de afgelopen jaren en een noodzakelijke toevoeging aan de voorziening dubieuze debiteuren van € 198k.

Overhead
De bijdrage aan de Regio wordt verdeeld over verschillende programma's en producten. Op het product Overhead is uiteindelijk € 92k meer bijdrage verantwoord dan geraamd.

Onvoorzien
De post onvoorzien (€ 10k) is in 2022 niet meer gebruikt.

Vpb
Over 2022 is nog geen voorlopige aanslag vennootschapsbelasting ontvangen. ‘Het gelegenheid geven tot het doen van reclame-uitingen’ is mogelijk een Vpb-plichtige activiteit. Wij hebben een verzoek ingediend tot het uitreiken van een aangiftebiljet ten behoeve van 2022. Overigens zullen wij bezwaar maken tegen de ingediende aangifte en verzoeken om aan te haken bij de lopende gerechtelijke procedure over dit onderdeel. Op dit moment speelt op landelijk niveau met de belastingdienst een discussie over de vraag of deze activiteit voldoet aan de ondernemingscriteria dan wel of mogelijk een vrijstelling van toepassing is. 

Mutaties reserves 
Per saldo zijn ten opzichte van de begroting lagere reservemutaties zichtbaar. De feitelijke onttrekkingen in Programma 9, ter dekking van specifieke activiteiten zijn gebaseerd op de gerealiseerde lagere uitgaven. Met name de uitgaven i.v.m. de sloop van de Tweemaster zullen pas in 2023 plaatsvinden en leiden daardoor in 2022 tot een lagere onttrekking van € 365k. Ook de uitgaven t.b.v. het maatschappelijk steunfonds, Leefbaarheid en Veilig vlaggen zijn in 2022 lager uitgevallen dan geraamd en leiden daarmee tot een lagere onttrekking. Ook in Programma 4, 6 en 7 is sprake van lagere lasten waardoor er minder aan de reserves is onttrokken. Voor een toelichting wordt verwezen naar de toelichting van de verschillen bij de programma’s.

In de rekening is sprake van een nadelig saldo van € 1.569k op de incidentele baten en lasten. Dit betekent dat er per saldo meer incidentele lasten (€ 22.346k) dan baten (€ 20.777) zijn verantwoord in de jaarrekening.

Het jaar wordt afgesloten met een positief resultaat van € 7.093k. Uit het overzicht incidentele baten en lasten is te zien dat per saldo € 1.569k meer incidentele lasten dan incidentele baten in de jaarrekening 2022 zijn verwerkt. Omdat in de resultaten per saldo meer lasten zijn opgenomen, dient dit incidentele saldo uit het resultaat gehaald te worden. Hierdoor wordt duidelijk dat ook het materieel resultaat positief is. Het materieel resultaat voor 2022 is € 8.662k.

Analyse begrotingsafwijkingen
In de jaarstukken is toelichting gegeven op de programma’s en de algemene dekkingsmiddelen. 

Verantwoording en goedkeuringstolerantie 
De goedkeuringstolerantie speelt een belangrijke rol bij het verkrijgen van een goedkeurende accountantsverklaring. Als de goedkeuringstolerantie niet wordt overschreden dan wordt in beginsel een goedkeurende controleverklaring afgegeven. Wordt de goedkeuringstolerantie wel overschreden dan kan dit gevolgen hebben. Voor de financiële of begrotingsrechtmatigheid (getrouwheid en rechtmatigheid van de wetsuitvoering) is de goedkeuringstolerantie gesteld op 1% van de som van de lasten van de gemeentelijke jaarrekening. Het bedrag van onzekerheden mag niet meer zijn dan 3% van de som van de lasten van de gemeentelijke jaarrekening. Uitgaande van een lastentotaal in de jaarrekening (inclusief toevoegingen aan reserves) van € 170 mln., betekenen deze percentages dat een totaalbedrag aan fouten in de jaarrekening van € 1,7 mln. en een totaal van onzekerheden van ongeveer € 5,1 mln. de goedkeurende strekking van de controleverklaring niet zullen aantasten.

Analyse begrotingsrechtmatigheid 
Op grond van BBV-artikel 28, lid a moet in de toelichting op de programmarekening een analyse van de afwijkingen tussen de begroting na wijziging en programmarekening worden gemaakt. Deze verplichte analyse is ook bruikbaar om een analyse inzake de begrotingsrechtmatigheid te vervaardigen. 
Op grond van artikel 189, lid 3 Gemeentewet (GW) zijn alle begrotingsoverschrijdingen op de lasten (en daarmee overeenstemmende balansmutaties) onrechtmatig. Bij de afweging van de relevantie van deze onrechtmatige lasten is het criterium “passend binnen het door de raad uitgezette beleid” van belang. Omdat het budgetrecht van de gemeenteraad formeel van toepassing is op het niveau van programma’s wordt in de onderstaande tabel een overzicht gegeven van alle begrotingsafwijkingen op programmaniveau.

Toelichting belangrijkste afwijkingen per programma
Aan de hand van de analyse begrotingsafwijkingen en begrotingsrechtmatigheid (zie overzicht van baten en lasten) op programma zijn er op programma 1, 2, 5 en 7 begrotingsafwijkingen geconstateerd. Deze begrotingsafwijkingen zijn niet als onrechtmatig beoordeeld. Onderstaand worden de belangrijkste afwijkingen per programma toegelicht. Voor een gedetailleerde analyse van begrotingsafwijkingen (inclusief de baten) wordt verwezen de verschillende programma's in het jaarverslag.

Programma 1
In totaal zijn de lasten van programma 1 met € 390k overschreden. Deze overschrijding wordt volledig veroorzaakt door de doorbelasting van de kosten van het ambtelijk apparaat naar Programma 1 (€ 666k). De overschrijding van de lasten (€ 70k) die wordt veroorzaak door een groter aantal aanvragen van reisdocumenten en rijbewijzen wordt meer dan gecompenseerd door hogere baten (€ 168k).

Programma 2
In totaal zijn de lasten van programma 2 met € 22k overschreden. Deze overschrijding wordt volledig veroorzaakt door de doorbelasting van de kosten van het ambtelijk apparaat naar Programma 2 (€ 33k). 

Programma 5
In totaal zijn de lasten van programma 5 met € 1.359k overschreden (€ 1.336k gecorrigeerd voor doorbelastingen (€ 23k)). Dit wordt volledig veroorzaakt door de noodzakelijke vorming van een risicovoorziening met betrekking tot de lening aan het Warmtebedrijf (€ 1.132k). Daarnaast wordt de overschrijding voor € 262k veroorzaakt door een extra storting in de Voorziening Egalisatie Riolering en door een inhaalslag in rioolinspecties. Deze lastenoverschrijding pas daarmee binnen bestaand beleid.
De lasten van afval (€ 33k) en begraven (€ 5k) zijn licht overschreden, maar worden meer dan gecompenseerd door direct gerelateerd extra opbrengsten (€ 147k). De overschrijding van de lasten voor Groen (€ 92k) wordt voornamelijk veroorzaakt door de noodzakelijke inhuur van een medewerker grondzaken. Deze lasten passen binnen bestaand beleid. De lastenoverschrijding op Milieubeheer wordt veroorzaakt door de geluidsisolatiemaatregelen. Deze hogere lasten worden geheel gecompenseerd door de opbrengsten uit de subsidieregeling Sanering Verkeerslawaai.

Programma 7
In totaal zijn de lasten van programma 7 weliswaar niet overschreden, maar er is voor Opvang en beschermd wonen wel sprake circa € 600k lagere lasten en baten ten opzichte van de raming. Dit wordt veroorzaakt doordat de raming naar aanleiding van de overgang van een relatief groot aandeel van de doelgroep voor Opvang en beschermd wonen voor wat betreft de financiering naar de Wlz (Wet langdurige zorg) nog te hoog is ingeschat. Als dit effect buiten beschouwing wordt gelaten is sprake van een lastenoverschrijding van € 440k (€ 214k gecorrigeerd voor doorbelastingen). Deze hogere lasten worden voornamelijk veroorzaakt door overschrijdingen op WMO (€ 131k) en Jeugd (€ 570k) en passen binnen bestaand beleid. De overschrijding van de lasten op Gezondheidszorg (€ 286k) wordt veroorzaakt doordat op dit product uiteindelijk meer bijdrage aan de Regio is verantwoord dan geraamd.

Doorbelastingen
De lasten die samenhangen met het ambtelijk apparaat worden doorbelast naar de diverse programma's. De totale lasten zijn € 804 lager dan geraamd, maar per programma kunnen er hierop afwijkingen zijn. De totaalverantwoording over de doorbelastingen is opgenomen bij de toelichting op Programma 9.

Op investeringsniveau is ook nagegaan of de afwijkingen van de kredieten binnen de grenzen liggen van de door de raad geautoriseerde begroting. Onderstaand worden de lopende investeringen met een overschrijding groter dan € 70.000 toegelicht. Een volledig overzicht van de investeringen is opgenomen in bijlage 1 van deze jaarstukken. Van de (lopende) investeringen waar meer dan € 70.000 op is overschreden, zijn de afwijkingen niet als onrechtmatig beoordeeld. Daarnaast worden een aantal kredieten afgesloten van investeringen met overschrijdingen van minder dan € 70.000. Deze overschrijdingen betreffen een totaal aan onrechtmatigheden van € 11.000.

In onderstaande tabel is de verantwoording, middels single information en single audit (SISA), over de besteding van specifieke uitkeringen en provinciale middelen opgenomen.